In het kader van de IHLIA-reeks Roze Levensverhalen verscheen het boek Je kunt altijd opnieuw beginnen van Roze Stadsdorper Jacqueline Janssen (1950). Het beschrijft haar boeiende zoektocht naar autonomie en de keuzes die zij daarbij maakte op persoonlijk en professioneel gebied – voor Jacqueline onlosmakelijk met elkaar verbonden. In de tijd waarin democratisering, de vrouwenbeweging en diversiteit steeds meer aandacht kregen, ambieerde ze een leidinggevende loopbaan. 'De meeste mannen waren verbaasd en onthand dat ik me zomaar in hun vanzelfsprekende mannenverband voegde.'

Conservatieve wind
Op 25 mei leidt Josee Rothuizen, voorzitter van de stichting Vrienden van IHLIA, een drukbezochte presentatie van het boek. Achterneef Peter Hendriks interviewt Jacqueline over haar leven en haar drijfveer om dit boek te schrijven.
Jacqueline: 'Ik vind het lezen van de Roze Levensverhalen een verrijking. Ze maken iemand uit de queer gemeenschap zichtbaar en geven een tijdsbeeld. Ik denk dat mijn levensloop een positieve bijdrage aan de reeks kan leveren. Ook wil ik queer vrouwen van nu handvatten bieden om uitsluiting en discriminatie het hoofd te bieden. Want uitdagingen zijn er voor hen nog steeds, zeker nu er in de samenleving een conservatieve wind is opgestoken.'
Jacqueline reikt het eerste exemplaar uit aan meelezer Mars Planting (1997). Ze leerden elkaar kennen tijdens een door het Roze Stadsdorp georganiseerde ontmoeting van jonge en oudere lhbti+’ers. Mars heeft er veel van geleerd: 'Het bracht de vrouwenstrijd, die ik via de literatuur alleen in theorie kende, tot leven en heeft me attent gemaakt op valkuilen die mijn pad zouden kunnen kruisen.'


‘Ze doen de deur op slot en liggen dan boven op elkaar’
In de familie van Jacqueline zijn autonomie en economische onafhankelijkheid van vrouwen vanzelfsprekend. Van haar vader leert ze over de belangentegenstelling tussen werkgever en werknemer en de noodzaak om op te komen voor je rechten. Al deze aspecten keren terug in Jacquelines latere opleidingen en loopbaan.
Na een hbo-opleiding Cultureel Werk en een post-hbo Management, Methodiek en Supervisie krijgt ze in 1977 een aanstelling bij de sociale academie CICSA in Amsterdam. De vrouwenbeweging laat inmiddels steeds luider van zich horen, en Jacqueline wordt de eerste hbo-docent vrouwenstudies in Nederland. Ze organiseert een keuzevak lesbische studies, door haarzelf “pottenstudies” genoemd. 'Bij de conciërges ontstond daarover enige beroering,' lacht Jacqueline. 'Ik herinner me hun uitspraak: "Ze doen de deur op slot en liggen dan boven op elkaar." Ondanks de vrije moraal van de jaren ’70 en ’80 was openlijke lesbische profilering voor velen nog een schok. Het was overigens ook de tijd waarin een relatie tussen een docent en een student nauwelijks discussie opriep.'

Coaching kan ik iedereen aanraden
In 1988 behaalt Jacqueline het doctoraal Arbeids- en Organisatiepsychologie aan de Universiteit van Amsterdam. 'Tijdens deze studie werkte ik als projectmanager vrouwenstudies en docent/supervisor bij de voortgezette opleiding. Maar ik wilde op leidinggevend niveau doorgroeien. Mijn activistische ervaringen binnen de vrouwen- en lesbische beweging stimuleerden me. Ook speelde mijn wens om via leiderschap diversiteit binnen organisaties te bevorderen. Het steeds luider klinkende adagium "Natuurlijk kan een vrouw een goede leider zijn" motiveerde me om een leidinggevende functie in een Amsterdams stadsdeel aan te nemen. In de jaren daarna vervulde ik op interim-basis directiefuncties bij de GGZ en in de ambulancezorg. Geleidelijk merkte ik dat een interim-manager vooral dient als breekijzer om zaken voor elkaar te krijgen waartoe het zittende management niet in staat is. Dat paste niet bij mij. Ik koos daarom voor een langer lopend verandertraject bij een plattelandsgemeente, waar ik me beter op mijn plaats voelde. In 2005 besloot ik een loopbaanprogramma te volgen bij De Baak, werd gecertificeerd als loopbaanbegeleider en ging in die functie werken voor een zakelijke dienstverlener, vooral ter ondersteuning van burgemeesters en wethouders. Tijdens mijn hele loopbaan heb ik experts geraadpleegd op het gebied van organisatieontwikkeling en persoonlijke verandering – nodig voor een zorgvuldig plan en om niet vast te lopen. Voor mij is therapeut/managementcoach Madelien Krips heel belangrijk geweest. Coaching kan ik iedereen aanraden. Ik leerde dat je altijd opnieuw kunt beginnen. Daaraan heb ik de titel van mijn boek ontleend.'

Butch en femme
In het traditionele katholieke gezin waarin Jacqueline opgroeit, komen andere seksuele oriëntaties of leefstijlen niet voor. Maar Jacqueline is nieuwsgierig en leest in de bibliotheek stiekem Sextant, het tijdschrift van de Nederlandse Vereniging voor Seksuele Hervorming (NVSH).
'Op mijn zestiende dacht ik dat in principe iedereen biseksueel is. Ik vond vrouwen aantrekkelijk, maar vrijde aanvankelijk alleen met mannen. Wel experimenteerde ik met androgyne stijlen. Ik droeg ribfluwelen werkmansjasjes en had superkort haar in een Grace Jones-coupe. Ik speelde graag met butch en femme.'
Begin jaren tachtig verschijnen er steeds meer publicaties over heteronormativiteit, die leidt tot gedwongen heteroseksualiteit. 'Samen met Tineke Kalk schreef ik het discussiestuk De kunst van het verpotten. We presenteerden daarin een ander vrouwbeeld, waarin kracht, economische autonomie en goed omgaan met geld basisprincipes zijn. Ons pleidooi voor de ontwikkeling en toe-eigening van deze ‘mannelijke’ eigenschappen is nog steeds actueel.'
Op 35-jarige leeftijd ontmoet Jacqueline haar grote liefde Anneloes, met wie zij nog steeds gelukkig is.
'Ik presenteer me liever als iemand die lesbisch leeft dan lesbish is. Voor mij een belangrijk onderscheid, zeker in deze tijd waarin "identiteit" een leidend begrip is geworden. Maar het is ook relatief. Ik houd zielsveel van Anneloes. Ze was bovendien een niet te onderschatten voorwaarde om onrust in mijn leven te trotseren.'

Oplaaiend geweld
Jacqueline is inmiddels alweer een aantal jaren met pensioen. 'Terugkijkend ben ik dankbaar voor een liefdevol, rijk en avontuurlijk leven. Ik ben blij de sociale bewegingen van de jaren ’70 en ’80 meegemaakt te hebben, als basis om me verder te ontwikkelen met nieuwe inzichten die op mijn weg kwamen. Nog steeds wil ik me bijscholen en inzetten voor diversiteit en inclusiviteit. Dat vind ik hard nodig in deze tijd van rechts conservatisme en oplaaiend geweld tegen vrouwen, queers, gekleurde v/m/x, en trans- en intersekse personen. Want ik zal altijd een roze feminist blijven!'

Belangstellenden voor het boek kunnen contact opnemen met Jacqueline Janssen via jjmm.janssen@chello.nl